De koopman als dominee: sociaal ondernemerschap in het publieke domein

Martin Schulz, Martijn van der Steen en Mark van Twist

Boom/Lemma Uitgevers, 2013

Wie vandaag de dag om zich heen kijkt, ziet steeds meer individuen en groepen van mensen verantwoordelijkheid nemen voor de samenleving. Sociale ondernemers slagen er als initiatiefnemers in een businessmodel te leggen onder dergelijk maatschappelijk initiatief. Zij nemen daarmee verantwoordelijkheid voor kwesties die de afgelopen decennia steevast tot de taken in (de randen van) het publieke domein werden gerekend. Daarmee komen sociale ondernemers en hun ondernemingen op enig moment als vanzelf in aanraking met de overheid. Voor de overheid kenmerkt die ontmoeting zich vaak door ongemak dat voortkomt uit de inherente verschillen tussen overheid en ondernemers.

Dit essay bespreekt de relatie tussen sociale ondernemers en de overheid. Het laat tientallen praktijken van alle dag zien en verdiept hoe kenmerken van het sociaal ondernemerschap zich verhouden tot de manier waarop de overheid gewoon is te werken. Het essay betoogt niet dat alle publieke taken voortaan maar door sociale ondernemers dienen te worden opgepakt, maar in het licht van een terugtredende overheid is de vraag gerechtvaardigd hoe het sociaal ondernemerschap en de uitoefening van publieke taken door de overheid zich tot elkaar verhouden.

Publicatie bestellen

Publicatie downloaden

De deltacommissaris: Een kroniek van de instelling van een regeringscommissaris voor de Nederlandse delta

Mark van Twist, Martin Schulz, Martijn van der Steen en Jony Ferket

NSOB, 2013

Een regeringscommissaris is een bijzondere functionaris, die door de regering wordt ingesteld voor een kwestie die zij van graverend belang acht. Sinds de Tweede Wereldoorlog heeft Nederland een zeer beperkt aantal regeringscommissarissen gekend. De instelling van een regeringscommissaris voor de delta (voor de aanpak van alle kwesties die te maken hebben waterveiligheid en de beschikbaarheid van zoet water) is dan ook zonder meer bijzonder. Deze kroniek biedt niet alleen een historisch overzicht van regerings-commissarissen, maar reconstrueert gedetailleerd hoe het tot de instelling van de deltacommissaris kwam. Het biedt een inkijkje in de politiek-bestuurlijke verhoudingen uit die tijd en laat zien hoe de verantwoordelijken van toen op zowel ambtelijk, bestuurlijk als politiek niveau een bijdrage leverden aan de instelling van deze functionaris. 

Publicatie downloaden

Amarantis: Het verhaal achter een vertraagde val

Nancy Chin-A-Fat, Jorren Scherpenisse, Martijn van der Steen, Mark van Twist en Martin Schulz

NSOB, 2013

De val van onderwijsgroep Amarantis in 2012 heeft de onderwijssector op zijn grondvesten doen schudden. Meer dan 30.000 leerlingen en 3.000 werknemers waren direct betroffen. Deze bijdrage gaat in op de wijze waarop de externe governance rondom Amarantis (en daarmee relatie met de Onderwijsinspectie en het Ministerie van OCW) was geregeld. Het behandelt kwesties op het niveau van het onderwijsstelsel en op het niveau van de individuele instelling en komt uiteindelijk uit bij de vraag hoe toezicht te houden op crises die geen duidelijke kantelpunten kennen.

Publicatie downloaden

Bestuursondersteuning: tussen voorhoede en achtervang
Een essay over compensatie van de onvolkomen organisatie

Martijn van der Steen, Rik Peeters, Mark van Twist en Martin Schulz

NSOB/IKPOB, 2012

Elke gemeente heeft een bestuursdienst. Het is één van de constanten van het lokaal bestuur. Zeker in tijden dat netwerksturing, politisering, en decentralisatie en specialisatie een sterke divergerende werking op organsiatie hebben, wordt steeds vaker naar de bestuursdienst gekeken als convergerende factor. Tegelijkertijd hebben al deze bestuurdiensten geen eenduidige invulling. Bovendien lijken  ze onevenredig vaak aan reorganisatie onderhevig. Op het eerste gezicht voeren variëteit en veranderlijkheid de boventoon. De organisatorische invulling die tot algehele tevredenheid leidt is nog niet gevonden. In dit essay wordt de ideale invulling van de bestuursdienst onderzocht: bestaat deze? En zo ja, hoe ziet die er dan uit?

Publicatie downloaden

Realiseren in netwerken: lessen uit de totstandkoming van het EPD

Nancy Chin-A-Fat, Martijn van der Steen, Mark van Twist en Martin Schulz

In: Plaat, A., G. van Os en M. Noordegraaf (red.) (2012), Rijk mét Wetenschap: Bestuur is Informatie 2012, Boom/Lemma Uitgevers, p. 131-146.

Dit hoofdstuk doet verslag van een onderzoek naar het Elektronisch Patiëntendossier. De overheid en grote ICT projecten lijken geen gelukkige combinatie te zijn. Mediaberichten in de afgelopen jaren doen dat steeds opnieuw vermoeden. In dit hoofdstuk wordt bezien hoe de wens om een complex project te realiseren, het opereren in een veld van kritisch betrokken veldpartijen en de controlerende blik van de burger via de media met elkaar interfereren.

Pubilcatie bestellen

Beweging bestendigen: over de dynamica van overheidssturing in het rizoom

Rik Peeters, Martin Schulz, Mark van Twist en Martijn van der Steen

NSOB, 2011

Dit essay behandelt de mogelijkheden van de overheid om temidden van sterk veranderende maatschappelijke condities tot beleidsrealisatie te komen. Die veranderende condities zijn rizomatisch van aard. De waarde van klassieke interventiepatronen wordt gerelativeerd, terwijl desondanks nog steeds sturing vanuit de overheid plaats kan vinden.

Publicatie downloaden

Naar een vloeibaar organiseren van innovatie in de watersector?

Martin Schulz en Mark van Twist

In: Teisman, G. en A. van Buuren (2011), Van kennishamsteraars naar innovatiemakelaars: Reflecties op een vitale kennis- en innovatie-infrastructuur water, Den Haag: Water Governance Centre, bijlage D.

Dit essay gaat over de wijze waarop innovatie in de watersector naar de toekomst toe effectiever te organiseren. De kern van het betoog is dat innovatie ontstaat waar partijen elkaar toevallig ontmoeten. Dat betekent dat meer klassieke en geinstitutionaliseerde vormen van innovatie plaats zullen moeten maken voor meer vloeibare organisatievormen.

Publicatie downloaden

De commissie: over de politiek-bestuurlijke logica van een publiek geheim

Martin Schulz

Boom/Lemma Uitgevers, 2010

De Nederlandse rijksoverheid stelt om de andere week een ad hoc commissie in voor onderzoek en advies. De instelling van deze commissies is vaak onderwerp van politiek en maatschappelijk debat. Zonder al die commissies zouden we beter af zijn. Over de praktijk die schuilgaat achter het fenomeen besturen in commissie en van de bijdrage van commissies aan ons openbaar bestuur, weten we echter weinig.

Dit boek doet verslag van onderzoek naar de vraag waarom bewindspersonen gebruikmaken van commissies en wat de betekenis van commissies is voor het openbaar bestuur. Het laat diegenen aan het woord die de binnenkant van het commissiewezen kennen en geeft zo inzicht in het functioneren van commissies in de praktijk. Kenmerkend voor die praktijk is dat commissies gelijktijdig ongewenst en noodzakelijk zijn.

Publicatie bestellen

Beemer, F., P. Krauss, M. Schulz en G. van Velzen (2009), Regieboek Jeugd: een handreiking voor gemeenten, Berenschot, Utrecht, ISBN 978-90-809430-9-4

Dekker, A. en M. Schulz (2004), Weinig Rooskleurig, in: Openbaar Bestuur: tijdschrift voor beleid & organisatie, juni/juli (recensie)

Kort, M.B. en J.M. Schulz (2001), Beesten in het Nieuws, in: ROM, nummer 12

Kort, M.B. en J.M. Schulz (2003), Een traditionale aanpak voor nieuw vervoer, in: PPS: Onafhankelijk magazine voor Publiek-private samenwerking, juni

Kort, M. en M., Schulz (2001), Beesten in het nieuws, in: Verkenning, verbreding & verdieping: jaarboek 2001 Berenschot Procesmanagement

Kort, M., en M., Schulz, (2002) Innovatief vervoer: de luchtfietserij voorbij?, in: Ruimte voor reflectie: jaarboek 2002 Berenschot Procesmanagement.

Maalsté, N. en M. Schulz (2012), PPS in maatschappelijke veiligheid: ruimte maken voor improvisatie, in: Secondant, juli/augustus, p. 36-41.

Montfort, C., M. Schulz, T. Metze, T. van de Wijdeven en A. Frankowski (2014), Voorbij de waan van de dag: Over mogelijke toekomsten voor de sociale huisvesting in Nederland, Tilburg: TSPB/TiasNimbas Business School/Aedes.

Putters, K., P. Meurs en M. Schulz (2007), Van government naar governance in hybride sectoren, in: Minderman G. (red.), Governance in het onderwijs: een nieuwe balans?, Public Controling Reeks 14: Bedrijfsvoering bij de overheid en de non-profitsector, Sdu Uitgevers, Den Haag, p. 97-116.

Schmidt, D.P.J., J.M. Schulz en N. Kastelein (2004), Dienstverlenende brancheorganisaties: verbinden, verdienen of versterken, Dialoog Uitgevers

Schulz, M., M. van der Steen en M. van Twist (2013), De realisatie van publieke waarden door sociaal ondernemerschap, in: Bestuurskunde, jaargang 22, nummer 1, p. 35-43.

Schulz, M., J. Ferket en M. van der Steen (2013), Het commissierapport: Inhoud als uitdrukking van een proces, in: Bestuurskunde, jaargang 22, nummer 4, p. 17-26.

Schulz, M. and M. van Twist (2010), The positioning of commissions in a knowledge democracy, in: In 't Veld, R.J. (ed.), Knowledge Democracy: Consequences for Science, Politics, and Media, Springer Verlag, Berlin, p. 299-314.

Schulz, M., M. van der Steen en M. van Twist (2009), De Hub: over de concrete invulling van vloeibaar bestuur, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Den Haag (essay).

Schulz, M. en H. Geveke (2003), De commissie als wasverzachter, of als koelkast?, in: Staatscourant, nummer 204, 22 oktober, p.7.

Schulz, M., N. Kastelein, F. Doornbos en F. Gladon (2005), Jonge ambtenaren willen presterende overheid, Berenschot, Utrecht (essay)

Schulz, M., M. van Twist en H. Geveke (2006), Besturen in commissie: een onderzoek naar de rol van commissies in het openbaar bestuur, Sdu Uitgevers, Den Haag.

Schulz, M., M. van Twist en H. Geveke (2007), Besturen in commissie, in: Openbaar bestuur, nr. 10, p. 33-35.

Schulz, M., M. van Twist en H. Geveke (2008), Besturen in commissie: verklaring van een fenomeen, in: B&M, jaargang 35, nr. 2, p. 94-106.

Schulz, M., M. Wiendels en W. de Haan (2004), Steunfuncties: selecteren en kritiseren, in: Tijdschrift voor de sociale sector, nummer 1, p. 35-36

Schulz, M. (2001), Innovatieve vervoersprojecten, in: Verkenning, verbreding & verdieping: jaarboek 2001 Berenschot Procesmanagement.

Schulz, M. en H. (2003), Geveke, Besturen in commissie, in: Intelligente arrangementen: jaarboek 2003/2004 Berenschot Procesmanagement

Schulz, M., M., Kort en M., van Twist (2005), PPS-Crisis in Den Helder, in: Innovaties en allianties: jaarboek 2005 Berenschot Procesmanagement.

Schulz, M., en M. van Twist (red.) (2005), Innovaties en allianties: jaarboek 2005 Berenschot Procesmanagement.

Schulz, M., en M. van Twist (red.), (2003) Intelligente arrangementen: jaarboek 2003/2004 Berenschot Procesmanagement.

Schulz, M., en R. van der Pennen (2006), Andere commissies in een andere overheid, in: Portretten van procesmanagement: jaarboek Berenschot Procesmanagement.

Schulz, M., M. Kort, S. Peerenboom, C. Inia (2009), Bescheiden initiatief levert grote bijdrage landschapsontwikkeling, in: Groen, jaargang 65, nr. 10, p. 6-9.

Twist, van, M., M. Schulz, N. Kastelein en L. Canté (2003), Management van complexe projecten en processen: ervaringen en opvattingen uit de praktijk, in: Bestuurskunde, nummer 6

Twist, van M., N. Chin-A-Fat, M. van der Steen en M. Schulz (2013), Audit van complexe ICT-projecten: de tragiek van goed gemeende adviezen, in: Audit Magazine, nummer 2, p. 13-16.